تبیین مفاهیم جوهر، صفت، حالت در فلسفه اسپینوزا با استفاده از آراء فلاسفه پیش از او (بر اساس تفسیر ولفسون)

سوال اصلی ای که در این مقاله به آن می پردازیم چنین است: آیا می توان براساس آراء فلاسفه یونان و قرون وسطا و دکارت در باب جوهر و عرض و نظر آنان در باب خداوند و صفات او، تعریف اسپینوزا در کتاب اخلاق از جوهر، صفت و حالت را بهتر درک کرد؟ ولفسون این گونه اسپنوزا را تفسیر کرده است و ما در این مقاله نگاهی نقادانه به تفسیر او داریم. ارسطو و دکارت به تعدد جواهر باور داشتند؛ اما اسپینوزا با تعریف خود از جوهر، نظریه وحدت جوهر را مطرح ساخت. از نظر اسپینوزا جوهر، موجودی است که به غیر نیازی ندارد و خودش، خود را تصور می کند. اسپینوزا با این تعریف وحدت را در جهان و موجودات جهان حاکم کرد. حالت در فلسفه اسپینوزا، یک شباهت به عرض در نظام فلسفی ارسطو دارد: تصور حالت در فلسفه اسپینوزا و عرض در نظام ارسطو بدون جوهر ممکن نیست؛ اما عرض در نظام ارسطویی سبب تشخص جوهر است، اما در فلسفه اسپینوزا، جوهر مقدم بر حالت است. درحقیقت حالت نتیجه ضروری جوهر است. اسپینوزا صفت را به گونه ای تعریف می کند که نشان دهد چگونه جوهر به خودش می اندیشد و خودش را می یابد. از نظر اسپینوزا، جوهر صفات نامتناهی ای دارد؛ اما او فقط از دو صفت نام می برد: بعد و فکر. اسپینوزا جوهر را با هرکدام از صفات این همان می داند. از نظر او جوهر همان عقل است که به خودش یعنی جسم میاندیشد و خود را مییابد. بر این اساس تعدد صفات نیز با بساطت ذات جوهر، ناسازگار نیست.

کلیدواژه ها:

جسم ، جوهر ، حالت ، صفت و فکر