قواعد فقهی ناظر بر حفظ جنگل ها و مراتع

محافظت از جنگل ها و استفاده از منابع آن، در تناسب با نظام خلقت، همواره مورد تاکید اسلام بوده است. در جهت انجام این مهم نیز احکام و اصولی در فقه اسلامی بیان می شود. در این نوشتار با بیان جنبه های مختلف الگو های ارزش گذاری جنگل ها و بررسی اهمیت جنگل ها در اسلام و سیره معصومین (ع)، به تبیین احکام و قواعد فقهی مورد ابتلا در چالش های مربوط به حفاظت از جنگل ها و مراتع پرداخته شده است. همچنین اهمیت، توانایی و حیطه ی عملکرد فقه اسلامی در موضوع جنگل ها و مراتع بیان می شود که فقه اسلامی تا چه حد و در چه اموری می تواند در رفع چالش های مربوط به جنگل ها راهگشا باشد. در ادامه بیان می شود که بر اساس مشهور، مالکیت جنگل ها تحت عنوان کلی انفال می باشد که البته تفصیل و توضیح این مسئله نیز به طور کامل بررسی شده است. با این وجود، پس از بیان مسائل جهانی مربوط به مالکیت جنگل ها و انواع خسارات وارد بر آن بر اساس ارزش گذاری منافع مختلف جنگل ها مشخص می شود. در این پژوهش بیان می شود که ارزش منافعی چون چوب، خاک و زمین جنگل ها تنها بخشی از منافعی است که باید در ارزش گذاری ها به آن توجه شود، در حالی که در منابع اسلامی، توجه بیشتر بر منافعی چون زیبایی و آبادانی محیط زندگی انسان، حفظ درختان، حفظ زیست بوم و سایر منافع مستقیم و غیر مستقیم جنگل ها می باشد که باید در بر آورد خسارات ناشی از جنگل ها به آن ها توجه شود. پس از بیان ارزش گذاری منافع و بررسی خسارات وارد شده بر جنگل ها، احکام فقهی رافع این مشکلات در این نوشتار با دقت تبیین شده اند.

کلیدواژه ها:

قواعد فقهی ، جنگل ، مراتع ، محیط زیست ، مالکیت