موقعیت کاشغر در جاده ابریشم (در متون ایرانی - اسلامی)

جاده ابریشم یکی از مهمترین راه های ارتباطی تمدن های قدیم و مسیر اصلی تبادلات شرق به غرب و غرب به شرق بوده است. این مسیر بسیار طولانی در طول تاریخ از آبادانی و رونق زیادی برخوردار بوده و نقش اصلی را در مراودات اقتصادی جهان ایفا کرده است. در این مسیر تجاری، علاوه بر تبادل کالا، فرهنگها؛ سنتها؛ آداب و رسوم ملت ها نیز از چین به غرب و از غرب به چین منتقل شده است. اهمیت و نقش اساسی این جاده در تاریخ مناسبات اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی جهان، بر هیچکس پوشیده نیست. در این میان ایستگاه ها و توقفگاه های مهم آن، در طول تاریخ دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای بوده اند. یکی از مناطق مهم در مسیر جاده ابریشم، «کاشغر»، بوده که بدلیل موقعیت خاص جغرافیایی، موجب توجه نویسندگان و مورخان بدانجا شده است. کشور ایران، یکی از قدیمی ترین کشورهای آسیایی است که در میانه جاده ابریشم قرار داشته و نقش واسطه ارتباطی بین چین و کشورهای غرب را در این مسیر، ایفا کرده است. به همین دلیل نویسندگان؛ مورخان؛ ادیبان و جغرافی نویسان ایرانی، همواره درباره این مسیر تجاری، بویژه کاشغر و ایستگاههای آن، مطالبی نوشته و آنها را نسل به نسل به دیگران منتقل کرده اند. بررسی و مطالعه اینگونه منابع و معرفی آنها، می تواند کمک شایانی به روشنتر شدن کیفیت تبادلات اقتصادی و فرهنگی جاده ابریشم داشته باشد. این مقاله تلاش می کند که با بررسی متون اسلامی، به معرفی اجمالی «موقعیت کاشغر در جاده ابریشم» بپردازد. همچنین عمده توجه این نوشتار بر شناساندن نویسندگان این آثار و بیان گزیده ای از آگاهی ها در مورد «کاشغر » استوار شده و نیز بر تقسیم بندی و معرفی کوتاه متون فارسی، درباره «کاشغر » اختصاص یافته است. بنابرین، در این نوشتار موضوع کاشغر در سه بخش «کاشغر در متون تاریخی، جغرافیایی و ادبی قرون نخستین اسلامی تا دوره صفویه» ؛ «کاشغر در متون منظوم فارسی» ؛ «موقعیت کاشغر در جاده ابریشم، بر اساس یک نقشه تاریخی از دوره مغول»، به عنوان یک مسئله تاریخی، مورد مطالعه و ارزیابی قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

جاده ابریشم ، کاشغر ، متون اسلامی ، متون تاریخی ، متون جغرافیایی ، متون نظم فارسی ، نقشه تاریخی ، دوره مغول