ارزیابی اثرات احداث بندهای اصلاحی آبخیزداری بر دبی پیک و حجم سیلاب

مهار سیلاب ها از طریق احداث سدهای اصلاحی یکی از روش های تامین آب شیرین است. در این مطالعه، تاثیر سدهای اصلاحی بر روی سیل در حوضه آبخیز خاوه واقع دراستان مرکزی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای ارزیابی اثرات احداث سازه های آبخیزداری، حجم سیلاب و دبی اوج با دوره بازگشتهای مختلف محاسبه شد. به منظور برآورد میزان آبدهی حوضه آبخیز خاوه، در این مطالعه روش-های تورک، انجمن کشاورزی هند و جاستین بررسی شد. سپس با استفاده از مدل HEC-HMS وضعیت سیل خیزی حوضه آبخیز خاوه شبیه سازی شد. بدین منظور هیدروگراف سیل حاصل از رگبارهای طراحی با دوره بازگشت های مختلف در حالت های قبل و بعد از اجرای سازه های آبخیزداری با یکدیگر مقایسه شد. نتایج نشان داد که بندهای اصلاحی احداث شده به وضوح دبی پیک و حجم سیلاب های منطقه را کاهش داده است. بر اساس نتایج حاصل احداث سازه های اصلاحی باعث کاهش دبی اوج، افزایش زمان پایه هیدروگراف و افزایش زمان تا اوج هیدروگراف در دوره بازگشت های مختلف شده است. به طوری که برای دوره بازگشت های ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ ساله دبی اوج به ترتیب از ۶/۰ به ۳/۰، ۹/۴ به ۷/۲، ۴/۹ به ۱/۵، ۶/۱۴ به ۰/۸ و ۴/۲۲ به ۴/۱۲ متر مکعب بر ثانیه کاهش یافته است. همچنین زمان پایه هیدروگراف برای دوره بازگشت های ذکر شده به ترتیب از ۸/۶ به ۲/۱۱، ۳/۹ به ۰/۱۶، ۲/۱۰ به ۵/۱۷، ۵/۱۰ به ۵/۱۸ و ۸/۱۰ به ۳/۲۹ ساعت افزایش یافته است. میزان تاخیر در زمان تا اوج برای هیدروگراف ها در اثر احداث سازه ها نیز حدود ۵/۳ ساعت بوده است. میزان آورد کل حوضه مورد مطالعه بر اساس محاسبات معادل ۵۱/۱ میلیارد مترمکعب و حجم رواناب مازاد بر ظرفیت خالی مخزن ها در شرایط کنونی معادل ۳۲/۱ میلیارد مترمکعب برآورد شد.

کلیدواژه ها:

سدهای اصلاحی ، دبی پیک ، سیلاب ، خاوه