بررسی جایگاه رنگ آبی در آثار هنری ایرانی و تاثیر آن برحالات معنوی انسان

سنگ لاجورد، سنگی نیمه قیمتی است که از زمان های بسیار دور در فلات ایران استخراج می شده است . قدیمی ترین اسناد تاریخی در کتیبه های آشوری متعلق به قرن هفتم قبل از میلاد، به نام لاجورد اشاره کرده اند. در دوره هخامنشیان آن را کپوتکه می نامیدند و این سنگ را به صورت خام از افغانستان استخراج کرده و پس از تراشکاری و فرآوری در مناطق دیگر چون شهرسوخته ، از طریق مسیرهای بازرگانی از جمله جاده ابریشم و راه های دریایی به سمت غرب و تا آفریقا، صادر می کردند. در اروپا از این سنگ ، رنگدانه آبی لاجوردی ( آبی نیلی ) تهیه می کردند و در نقاشی با آبرنگ ، رنگ روغن و آثار هنری خود از آن استفاده کردند. مغولان، تیموریان و نگارگران ایرانی نیز از این رنگدانه برای نگارگری و بیشتر برای نشان دادن رنگ آسمان و عموما شب ، استفاده می کردند. به نظر می رسد، آبی مصری به عنوان نخستین رنگدانه مصنوعی دست ساخته بشر بوده که در دو مرحله پخت مجزا ساخته می شود و دارای طیف رنگی از آبی کمرنگ تا آبی فیروزه ای است و برای اولین بار در مصر و میان رودان حدود ۲۵۰۰ق.م ظاهر شده و سپس در سراسر مدیترانه تا حدود ۸۰۰ میلادی به صورت گسترده استفاده شده است . در این پژوهش بازخوانی تاثیر رنگ آبی در هنرهای مختلف از جمله ، کاشی کاری مساجد بررسی شده است . در پژوهش حاضر، گردآوری داده ها و اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته ، سپس با تحلیل داده ها ضمن استفاده از روش توصیفی -تحلیلی در بستر تاریخی با استفاده از شواهد به اثبات آن پرداخته شده است .

کلیدواژه ها:

سنگ لاجورد ، رنگ آبی ، هنر ایرانی ، عرفان اسلامی ، صفویه .