اثر بخشی طرح های حفاظت خاک در ترسیب رسوبات حوضه بررسی موردی: حوزه آبخیز زیدشت طالقان

با وجود چهار دهه تحقیق و کارهای اجرایی و هزینه های سنگین ناشی از اجرای طرح های آبخیزداری هنوز هم پس رفت و تخریب این منابع ادامه دارد و این طرح ها و تلاشهای انجام شده در مجموع کم اثر به نظر می رسند. از آنجایی که اقدامات آبخیزداری در سطح گسترده در کشور دارای سابقه طولانی نمی باشد، از این رو ارزیابی کمی از نتایجاقدامات بدست آمده چندان مورد توجه نبوده است. و روشهای مشخصی به منظور بهبود عملکرد طرح های آبخیزداری نیز به این منظور ارائه نشده است. بنابراین بررسی و ارزیابیاین طرح ها از دیدگاه های گوناگون برای مشخص نمودن اشکالات و کمبودها و یافتن راه حل آن ها ضرورتی انکار ناپذیر است. از روشهای مکانیکی ساده و اقتصادی برای تلهاندازی رسوبات و کاهش شیب بستر آبکندها و آبراهه ها در بسیاری از کشورها، استفاده از سدهای اصلاحی یا رسوبگیر است. در این مطالعه ضریب نگهداشت رسوبات توسطسازه های اصلاحی در شیب های مختلف مورد تحقیق قرار گرفته است. نتایج نشان داد شیب بستر آبراهه یکی از شاخص های مهم توپوگرافی در ضریب نگهداشت رسوبات با قطرهای متفاوت در حوضه می باشد. به طور معمول با کاهش شیب، رسوبات بزرگتر از mm 2، امکان ترسیب در پشت سازه های اصلاحی در منطقه را دارد و نگهداشت رسوبات ریز دانه46 به عنوان مهمترین عامل در جلوگیری از ورود رسوبات به دریاچه سدهای مخزنی کشور مطرح می گردد.

کلیدواژه ها:

طرح های حفاظت خاک ، سازه های اصلاحی ، رسوب ، حوزه آبخیز ، مخازن سدها