تبیین هیجان از منظر روانشناسی و فلسفه اسلامی

موضوع مقاله تبیین هیجان از دیدگاه روانشناسی و فلسفه اسلامی  و روش ما، تحلیل محتوای کیفی، روش عقلی و روش انتقادی است. معنای لغوی هیجان در زبان فارسی، معادل جوش و خروش است که بر احساسات نسبتا شدید دلالت دارد و معنای منفی دارد؛ زیرا از قوای غضب و شهوت ناشی می شود و در مقابل خردمندی است. اما در اصطلاح روان شناسی هیجان بار معنایی منفی ندارد. ولی می تواند کاربرد منفی یا مثبت داشته باشد.  بر اساس یافته های این پژوهش، «هیجان ها »دارای ویژگی هایی هستند که عبارتند از: ناظر بودن آنها به بعد عاطفی انسان، متفاوت بودن آنها با انگیزش، داشتن نمود در ابعاد جسمانی، رفتاری و شناختی و انواع مثبت یا منفی و اولیه و ثانویه که ارزیابی شناختی تاثیر زیادی در آنها دارد. در تبیین هیجان ها نظریه های فلسفی  «برساخت گرایی اجتماعی»، «پدیده های زیست شناختی»، «اموری به مثابه شناخت ها»، «ارزیابی های بدن مند» و «انواع طبیعی» وجود دارد که با نقد و بررسی این نظریه ها، دریافتیم که نگاه انحصاری در هر یک از این دیدگاه ها قابل پذیرش نیست. در فلسفه اسلامی با توجه به دیدگاه های فارابی، ابن سینا، مسکویه و علامه طباطبایی در مورد هیجان می توان گفت: هیجان ها در قوه نزوعیه که یکی از قوای نفس حیوانی است به وجود می آیند و در کیف نفسانی، از قسم حال در خلق ها هستند و در ضمن دو قوه شهوت و غضب نمودار می شوند. هیجان هایی از قبیل تعجب، خجالت، بیم و امید، از اختصاصات انسان است.

کلیدواژه ها:

هیجان ، روان شناسی ، فلسفه اسلامی ، تبیین فلسفی هیجان ، نظریه های فلسفی در هیجان