استثنائات حمایت از حقوق مادی پدیدآورنده آثار ادبی و هنری در حقوق ایران

یکی از اهداف اساسی وضع قوانین حقوق ادبی و هنری در هر کشوری، حمایت از حقوق مادی پدیدآورنده اثر است؛ اما باید توجه نمود که تقریباً در هیچ کشوری قانون گذار به طور مطلق قصد حمایت از حقوق انحصاری خالق اثر را ندارد. گاهی نفع عمومی جامعه اقتضا می کند که تحت شرایطی بدون نیاز به تحصیل اجازه از صاحب اثر بتوان از اثری استفاده نمود؛ لذا مفهوم و واژه استثنا در قوانین حقوق ادبی و هنری کشورها مورد شناسایی قرار گرفته است. در این پژوهش به مطالعه استثنائات مصرح در قوانین ایران پرداخته می شود. با توجه به اینکه ظهور و گسترش اینترنت سبب بروز محیط جدیدی به نام محیط مجازی شده است؛ لذا مطالب این پژوهش به دو مبحث تقسیم می شود. ابتدا استثنائات در محیط فیزیکی مورد مطالعه قرار می گیرد و سپس به بررسی استثنائات در محیط مجازی می پردازیم. از آنجایی که در قوانین مرتبط با حقوق ادبی و هنری صرفا در خصوص یکی از استثنائات تصریح قانونی وجود دارد، در خصوص اعمال سایر استثنائات تردیدهایی مطرح شده است. به منظور رفع این تردیدها بازنگری در قوانین مربوطه امری ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

استثنا ، پدیدآورنده ، نسخه برداری ، اثر