بررسی و ریشه یابی نقشمایه سیمرغ شکارگر در فرشهای عصر صفویه (با تاکید بر پاره فرش مجموعه بارون هاتوانی)

طراحان فرش در طول تاریخ با تاثیرپذیری از مذهب، سیاست، فرهنگ و سایر هنرهای رایج نقوش زیبا و گاه منحصر به فردی راخلق کردهاند. با بررسی برخی از فرشهای صفوی می توان نقوش و ترکیب هایی را مشاهده نمود که بر پویایی طرح های ایرانی در طولتاریخ گواهی می دهند. از جمله آثار شاخص و کمتر مورد بحث، پاره فرش مجموعه بارون هاتوانی است. در این اثر علاوه بر ترنجی مزینبه نقوش انسانی شاهد صورت های متنوعی از نقش گرفتوگیر به صورت شکار گاو توسط ببر، شکار ماهی توسط لکلک و شکار آهو توسطسیمرغ هستیم. نقوشی که ریشه در آثار صناعی گذشته ایرانیان دارد.با اینکه نقش شکار آهو توسط سیمرغ در آثار شاخص نگارگری، کاشی کاری و جلدسازی این دوران نیز بکار رفته، اما شایدبتوان گفت طراحان فرش به آن توجه بیشتری داشته اند. هدف این نوشتار علاوه بر معرفی پاره فرش مجموعه بارون هاتوانی، شناساییکارکرد نمادین سیمرغ شکارگر در فرش های دوران صفوی است. سوال اصلی تحقیق این است که پرندگان شکارگر در دوران صفویان چهمفهومی داشته اند و به چه صورت هایی در فرشهای این دوران اجرا شده اند؟ روش تحقیق در این نوشتار به صورت توصیف- تاریخی است و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی است. با طبقه بندی و شناسایی 5 قطعه فرشی که با این نقش تزین شده اند مشخصگردید که این نقش ریشه در تمدن های پیش از اسلام دارد و نمادی از قدرت سیاسی، نظامی و مذهبی حاکمان ایرانی بوده است.

کلیدواژه ها:

فرش ، صفویان ، سیمرغ ، عقاب ، بارون هاتوانی