بررسی داوری به عنوان یکی از روش های حل و فصل اختلافات بین المللی بر پایه قرارداد انتقال گاز ایران - ترکیه

در تمام قراردادهای بین المللی، یک بخش از قرارداد به انتخاب روش های مسالمت آمیز حل و فصل اختلافات، بالاخص روش داوری اختصاص دارد. در واقع روش های حل و فصل اختلافات در حقوق بین الملل مانند پاتولوژی (آسیب شناسی) در علم پزشکی است. این بخش از قرارداد آخرین بخشی است که امکان رجوع به آن وجود دارد ولی طرف های قرارداد امیدوارند که هرگز به آن رجوع نکنند. در این مقاله پس از بیان گذرای روش های مختلف حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی، به بررسی کامل روش داوری پرداخته شده است. سپس پرونده مربوط به خط انتقال گاز از ایران به ترکیه که در سال های 2004 و 2012 به داوری بین المللی ارجاع گردیده، مورد تحلیل قرار گرفته است.خط انتقال گاز ایران-ترکیه نه تنها به دلیل حجم بالای قرارداد، بلکه به خاطر بروز مشکلات متعدد پیش آمده یکی از مهم ترین موضوعات پژوهشی در حوزه ی خاورمیانه می باشد. هردو کشور ایران و ترکیه علی رغم وجود اختلافات زیاد قراردادی درصدد رفع موانع و اختلافات به شیوه ی حقوقی، در سایه ی آرامش، به روش محرمانه و تحت لوای داوری بین المللی می باشند. البته علت این امر این است که کشور ایران با برخورداری از 991/6 تریلیون فوت مکعب به عنوان دومین کشور بزرگ دارای ذخایر گازی جهان بعد از روسیه، همواره درصدد به دست آوردن بازار بزرگ تقاضا و مصرف اروپا بوده و ترکیه نیز به عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب، همواره درصدد برخورداری از کریدور و مسیر انتقال گاز به اروپا بوده که بر این اساس طرفین نیاز شایانی به ایجاد وجهه قابلیت اعتماد بین المللی برای ترسیم آینده ی مسیر گاز طبیعی ایران به اروپا را داشته اند. بر این منوال کلیه ی اختلافات بر سر قرارداد خط انتقال گاز طبیعی تا کنون به داوری بین المللی ارجاع و طرفین از آرای صادره ی داوری تمکین نموده اند. اینک با وجود مشکلات اساسی در خصوص تحقیق در این باب اعم از محرمانه بودن پرونده های کلان دولتی، محرمانه بودن احکام داوری و به تبع آنها نبود تحلیل های کافی داخلی و خارجی و وجود اخبار ضد و نقیض، درصدد تحلیل در این مقال بر می آییم.

کلیدواژه ها:

روش های حل و فصل اختلافات بین المللی ، داوری ، قرارداد گاز ایران-ترکیه ، اختلافات ایران-ترکیه