تاثیرات هنری و سبک ساخت انواع ریتون در دوره اشکانی (مقایسه امپراطوی غرب با شرق)

ساخت ظروف به شکل حیوان (واقعی و تخیلی )یکی از جالب ترین نمونه های بیان تمایلات زیبا شناختی انسان است، که با توجه به فرم و تزیینات آن از همان آغاز ساخت با تاثیر از علایق و عقاید مذهبی و جادویی صورت می گرفت. بارزترین نمونه برای این گونه ظروف ریتون ها هستند.عمده ترین کاربرد آن نوشیدن شراب تصور شده در این صورت می توان واژ های نظیر صراحی ،جام ،ساغر و حتی ایاق را نیز به جای آن به کار گرفت .در دوره اشکانی با توجه به گستردگی قلمرو ،شیوه ها و سبک های متفاوتی در ساخت این ریتون ها تاثیر گذار بوده است. تنوع سبکی موجود در شکل و تزیینات ریتون ها ، به خوبی تنوع شیوه های هنری در قلمرو اشکانیان را به نمایش می گذارد.در واقع با توجه به نقوش و نوع تزیینات هنوز می توان تداوم آیینی این گونه ظروف را مشاهده کرد. ساخت ریتون در دوره اشکانی در 5 فرم مجزا و در 3 جنس بعد از دوره هخامنشی ادامه یافت ،شیوه ریتون سازی از لحاظ فرم نیز مشابه آن چیزی است که تا کنون در سرزمین ایران به آن عمل شده، ولی می توان در کنار آن تاثیر هنر یونانی را در فرم و تزیینات روی ظروف تشخیص داد،از لحاظ مواد ساخت می توان ریتون ها را در 3گروه تقسیم بندی کرد: 1-ریتون های سفالی که یکی از شکل های رایج در این دوره هستند، در این نوع ریتون ها از نظر شکل ظاهری تنوع محصول وجود دارد که ادامه سنت ریتون سازی در روی فلات ایران می باشد2- ریتون های عاجی شکل که بهترین نمونه این ریتون ها ،ریتون های عاجی نسا می باشد3- ریتون های فلزی که علی رغم کمبود شدیدداده های فلزی در دوره اشکانی ،می توان ریتون های این دوره را به دو گروه مفرغی و نقره ایی تقسیم بندی کرد.طی سالیان متمادی شناسایی فرهنگ و هنر دوره اشکانی محدود به بین النهرین و سلوکیه بود ، اما درایران طی دهه های اخیر ،حفاری های متعددی انجام و منجر به پیدایش ریتون و کوزه _ریتون از این دوران شد. در آسیای مرکزی ،میانه ،و نواحی اطراف دریای سیاه ،شهرهایی مثل نسا ،پالمیر،شوش، هترا، و سلوکیه بر کرانه دجله ،دورااروپوس،نمونه های متعددی از این نوع ظروف با اشکال و سبک ساخت متفاوت وجود دارد،که باعث پیدایش سه سبک هنری عمده در نقاط مختلف این دوره شد ، بدین ترتیب که سنت های( شرقی)،بابلی ،آشوری و نیز (ایرانی) در نواحی غربی متداول شد و با سنت رومی در آمیخت . نگارنده در این مقاله ضمن بررسی سبک ساخت ریتون دردو قلمرو غربی و شرقی اشکانی، به مقایسه ریتون های به دست آمده از این مناطق می پردازد.

کلیدواژه ها:

ریتون ، هنر ، اشکانی ، امپراطوری غربی ، شرقی