نقش دیپلماسی رسانه ای در روابط بین الملل و سیاست خارجی دولت ها

هرچه به قرن بیست و یکم نزدیک شدیم، وجوهی از تکنولوژی های جدید در عرصه قدرت نمایانگر شدند که نسبت به شهروندان، مردم و افکار عمومی نمی توانستند بی طرف، بی تفاوت و خاموش باشند. یکی از چهره های قدرت سیاسی مربوط به وجه خارجی، روابط بین الملل و فنون دیپلماتیک کشورها می باشد. دیپلماسی عصر کلاسیک مبتنی بر ویژگی های سفیر، مراودات سفارت خانه ها و تحرکات وزارت امور خارجه در قالب دیدارها و پیام های رسمی اما محرمانه بود. به محض اینکه جهان از رسانه ها و تکنولوژی های چاپی و تصویری توده ای درآمد و قدم به عصر اطلاعات و رسانه های مخاطب محور گذاشت، به ناگاه عرصه دیپلماسی با چرخشی بسیار بزرگ مواجه گردید. چرخشی که به جای نخبه گرایی و اشرافیت سالاری بر افکار عمومی و توجه به محیط های مجازی متمرکز گردید و به جای معاملات و معاهدات ناشی از هزینه و فایده در قدرت سخت به سمت کسب وجهه و کمک از قدرت نرم و هوشمند برآمد. به این ترتیب در اواخر قرن بیستم دیپلماسی عمومی و رسانه ای شکل گرفت که بر وجوه ایدیولوژیکی، تبلیغی، رسانه ای، فرهنگی و اثرگذاری بر افکار عمومی به صورت ناخودآگاهی تاکید داشت. امروزه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورها به عنوان یک عامل تعیین کننده در نظام بین الملل تحت تاثیر تعامل تحولات شگرف در عرصه ارتباطات قرار گرفته است؛ چنانکه دیپلماسی رسانه ای به عنوان یکی از شاخه های اصلی فعالیت های دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی پدیدار شده است و بخش قابل توجهی از دیپلماسی عمومی کشورها به ویژه قدرت های جهانی را به خود اختصاص داده است. از این منظر گروهی از محققین و کارشناسان این گونه تحلیل می نمایند که اساسا دیپلماسی رسانه ای از رسانه ها در جهت ارتقای سیاست خارجی کشورها استفاده می کند و رسانه به مثابه ابزاری در دیپلماسی تلقی می شود که با استفاده از این ابزار، دیپلمات ها و سیاست گذاران می توانند نیات و مقاصد خود را به عنوان دیپلماسی، مورد محک و در معرض چالش های دیپلماتیک قرار دهند. براساس این تحلیل ها، رسانه ها بر دیپلماسی وسیاست خارجی کشورها تاثیرگذار بوده و دیپلماسی رسانه ای نیز عمدتا در راستای سیاست خارجی، منافع ملی کشورها و تاثیرگذاری بیشتر بر افکار عمومی و تغییر و تحولات عمل می نماید. در مقاله حاضر سعی خواهد شد تا نقش دیپلماسی رسانه ای در روابط بین الملل و سیاست خارجی دولت ها مورد ارزیابی قرار دهیم.

کلیدواژه ها:

دیپلماسی ، رسانه ، سیاست خارجی ، روابط بین الملل