تحلیلی بر قلمرو مفهومی و بار معنایی گردشگری مذهبی و زیارت با تکیه بر شواهد تجربی

هدف این مقاله تحلیل مفهوم گردشگری مذهبی، مفهوم سازی مرتبط با این حوزه و بیان دیدگاه های تیوریکی مختلف دراین زمینه و تشریح برخی از شواهد تجربی از مقاصد گردشگری مذهبی دنیا می باشد به طوری که در این پژوهشدیدگاه های مختلف در خصوص تشخیص مفهوم کلی زیارت از گردشگری و زایر از گردشگر یا (پیوستار زایر –گردشگر) و الگوهها و اشکال گردشگری مذهبی را در برخی از مقاصد مذهبی دنیا مورد واکاوی قرار می دهد. در اینمقاله با توجه به ماهیت موضوع به بیان واقعیتها پرداخته شده است و به تفسیر حقیقت و یا درستی یا نادرستی آن پدیدهنمی پردازد روش تحقیق اسنادی می باشد به گونه ای که داده و اطلا عات از متون مختلف از طریق روش کتابخانه ایجمع آوری شده و مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که مفهوم گردشگری مذهبی دارای بار معناییروشن ودقیق نمی باشد و سبب برداشت متفاوت از این مفهوم در بین صاحبنظران شده است به طوری که در موردمفاهیم گردشگر و زایر و یا زیارت و گردشگری به عنوان مولفه های گردشگری مذهبی، دیدگاه های متفاوتی مطرح شدهاست دیدگاهی که ، براساس معیار رفتارشناسی و نوع فعالیت، مسافر زایر را گرشگر در نظر نمی گیرد در این دیدگاهزایر، گردشگر مذهبی محسوب نمی شود بلکه مسافر مذهبی در نظر گرفته می شود. و در دیدگاهی دیگر زیارت در زیرمجموعه گردشگری مطرح شده است و و مسافرت زیارتی به عنوان شکلی از گردشگری مذهبی می باشد در ایندیدگاه همه مسافران زایر، گردشگر مذهبی تلقی می شوند ولی همه گردشگران مذهبی مسافر زایر محسوب نمی شوندبراین اساس می توان اشکال دیگری از گردشگری مذهبی را که در آن شاخص انگیزه مذهبی فاقد نقش است متصورشد در این رابطه .بررسی شواهد تجربی برخی از مقصدهای مذهبی دنیا موید این مساله است. از سوی دیگر در میانادیان و مذاهب در جوامع مختلف نیز در این خصوص تفاوت هایی نیز وجود دارد، به گونه ای که در برخی جوامعاسلامی از بیشتر سفرهای زیارتی به نام زیارت یاد می شود اما در دتیای غرب با نام گردشگری مذهبی خوانده می شود.

کلیدواژه ها:

مذهب ، گردشگری ، گردشگری مذهبی ، زیارت ، گردشگر ، زایر