مطالعه تطبیقی روش‎های تعرفه گذاری عوارض جاده ای در جهان و بررسی وضعیت قیمت گذاری آزادراه‎های عوارضی در ایران

امروزه در سطح دنیا تمایل به سوی ساخت زیربناهای دارای امکان مشارکت بخش غیردولتی به جای زیربناهای عمومی با امکان استفاده رایگان در حال افزایش است. ساخت و توسعه راهها از طریق مشارکت بخش غیردولتی به دلیل استحصال فواید و نتایج مطلوبی همچون کمک به جبران کمبود بودجه عمومی به منظور ساخت و نگهداری راهها، پاسخگویی به رشد ترافیک (تقاضا)، از سوی کشورها پذیرفته شده و اجرا می گردد. عوارض یکی از مشخص ترین فرم های تامین اعتبار از کاربران در توسعه راه هاست. در بحث تعیین نرخ عوارض با دو مساله مواجه هستیم؛ یکی بحث هزینه یابی حمل ونقل و موضوع مهم دیگر، بحث تخصیص هزینه است و این که هزینه ایجادشده را به چه نسبتی و بر چه اساسی بین انواع وسایل نقلیه مختلف توزیع نماییم، به طوری که هر وسیله نقلیه، سهم خود را به طور عادلانه پرداخت نماید. در اخذ عوارض اهداف متفاوتی می تواند وجود داشته باشد و بسته به این که استراتژی اخذ عوارض چه باشد، میزان آن نیز متغیر است. اصول هزینه یابی و تعرفه گذاری در کشورهای مختلف بر این اساس است که کل حمل ونقل را شامل می شود و مختص راه های عوارضی نمی باشد. مثلا سیاست مالیات بر سوخت در جایی کاربرد دارد که هزینه حمل ونقل از استفاده کنندگان از شبکه راه ها اخذ می شود، نه از استفاده کنندگان از راه های عوارضی. از آنجا که زیرساخت‎های حمل ونقل در کشور ما به طور رایگان عرضه می شود، استفاده از این روش ها کاربردی ندارند. در ایران، آزادراه های عوارضی مختلفی با سرمایه گذاری دولتی ساخته شده اند و دولت با تشویق بنیادهای مالی کلان کشور، زمینه مشارکت در ساخت راه های مورد نیاز را فراهم کرده است. در این تحقیق ضمن بررسی سیاست‎های موجود در دنیا در خصوص راههای عوارضی، روش مناسب هزینه یابی و تخصیص هزینه به وسایل نقلیه مختلف ارایه شده است.

کلیدواژه ها:

عوارض ، هزینه یابی ، تخصیص هزینه