بهینه سازی یکپارچه تخصیص تراکم و کاربری زمین و طراحی شبکه حمل ونقل عمومی- موردپژوهی: منطقه 22 تهران

با توجه به شواهد موجود از برهم کنش میان دو حوزه برنامه ریزی شهری و حمل ونقل شهری و هم افزایی بالقوه ناشی از تصمیم گیری یکپارچه این دو حوزه در راستای دستیابی به اهداف توسعه پایدار شهری، در این پژوهش مسئله تخصیص بهینه تراکم و کاربری و مکان یابی ایستگاه ها و کریدور حمل ونقل عمومی در قالب یک مسئله بهینه سازی ریاضی یکپارچه با اهداف چندگانه مدل سازی شده است. اهداف مدل با توجه به مبانی توسعه مبتنی بر حمل ونقل عمومی، عبارتند از: بیشینه سازی تراکم سکونت و فعالیت تخصیص یافته به نواحی مجاور ایستگاه های حمل ونقل، کمینه سازی فاصله شاخص اختلاط کاربری از مقدار مطلوب و کمینه سازی هزینه های احداث سامانه حمل ونقل عمومی. متغیرهای تصمیم مدل شامل کاربری و تراکم تخصیص یافته و مکان یابی ایستگاه ها و مسیرهای بهینه سامانه حمل ونقل عمومی هستند و محدودیت هایی در قالب الزامات توسعه سامانه حمل ونقل، عدم مغایرت اساسی با طرح های شهری فرادست و محدودیت های زیست محیطی به مدل افزوده شده است. به منظور حل مدل و تبدیل آن به یک مدل بهینه سازی تک هدفه از رویکرد نیل به آرمان استفاده شده است. مدل و رویکرد پیشنهادی در نمونه ای موردی در منطقه 22 تهران پیاده سازی و نتایج آن تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که برنامه ریزی همزمان کاربری و حمل ونقل می تواند به بهبود توام پوشش جمعیت، فعالیت و اختلاط کاربری در عین حفظ رقابت پذیری هزینه ای بیانجامد. گزینه انتخابی  از مجموعه پاسخ های پارتویی مدل نشان دهنده بهبود 12.2 و 20.6 درصدی پوشش جمعیت و فعالیت و 10.2 درصدی  اختلاط کاربری نسبت به متوسط گزینه های خبرگان در عین  افزایش تنها 2.5 درصدی هزینه به نسبت متوسط هزینه پیاده سازی گزینه های خبرگان است.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی حمل ونقل عمومی ، برنامه ریزی کاربری زمین ، بهینه سازی با اهداف چندگانه ، توسعه پایدار شهری ، توسعه مبتنی بر حمل ونقل عمومی