بررسی اثر تحریم ها بر تجارت خارجی و اجزای آن در ایران

استفاده از تحریم ها ابزاری برای رسیدن به اهداف و مقاصد سیاسی است. تحریم اقتصادی از مهمترین و تاثیرگذارترین تحریم ها است. زیرا دارای پیامدهای مختلفی بر اقتصاد کشورها می باشد. ازاینرو یکی از مهمترین مسائل در بررسی اثر تحریم ها بر کشور هدف، میزان اثرگذاری آنها بر متغیرهای مربوط به تجارت خارجی است. این مسئله در اقتصاد ایران بسیار حائز اهمیت است چرا که اقتصاد ایران به شدت به درآمدهای حاصل از صادرات نفت وابسته می باشد و هرگونه آسیب به آن منجر به آسیب رساندن به کل اقتصاد کشور می شود. برای سیاست گذاری دقیق در حوزه تحریم ها لازم است تا تاثیر آن بر اقتصاد کشور به درستی شناسایی گردد. از مهمترین کانال های اثرگذاری تحریم ها بر اقتصاد کشور از طریق تغییر در تجارت خارجی است که می تواند سایر بخش های اقتصادی را نیز دچار تبعات منفی نماید. در واقع بررسی برآورد میزان اثرگذاری تحریم ها بر بخش خارجی معیاری جهت ارزیابی شدت تاثیر تحریم ها بر اقتصاد ایران است. از طرفی مطالعاتی که به این موضوع در اقتصاد ایران پرداخته اند اغلب تاثیر تحریم ها را بر کل تجارت خارجی ایران ارزیابی نموده اند. این در حالی است که به دلیل وابستگی شدید صادرات به نفت خام و هدف قرار گرفتن آن در تحریم ها مسلما این بخش تحت تاثیر قرار می گیرد. لذا این پژوهش بر آن است تا تاثیر تحریم ها را بر صادرات غیرنفتی، واردات و تراز تجاری غیرنفتی بررسی نماید. برای این منظور با استفاده از داده های سری زمانی تاثیر تحریم طی سال های 1397-1357 بر این متغیرها بررسی گردیده است. با توجه به اینکه در تمام سال های مورد بررسی تحریم ها علیه کشور ایران وجود داشته و به سه صورت ضعیف، متوسط و قوی بوده اند، لذا در این پژوهش دو متغیر مجازی برای تحریم ها قرار داده شده است. جهت برآورد میزان اثرگذاری تحریم ها بر هریک از متغیرهای فوق، یک معادله جداگانه برآورد شده که در مجموع با برآورد سه معادله در این مطالعه میزان اثرگذاری تحریم ها بر تجارت خارجی در کنار عواملی همچون درآمد داخلی و خارجی و نرخ ارز ارزیابی گردیده است.

کلیدواژه ها:

تحریم ، تجارت خارجی ، صادرات غیرنفتی ، واردات ، تراز تجاری غیرنفتی