بررسی تنوع ژنتیکی در برخی از توده های بابونه (.Matricaria Chamomilla L) با استفاده از صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و اسانس

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: گیاهان دارویی کاربرد فراوانی در درمان انسان­ها داشته و دارند، در این میان بابونه یکی از با ارزش ­ترین و پرکاربردترین گیاهان دارویی در جهان است. یکی از مهم ترین برنامه های اصلاحی، شناخت تنوع ژنتیکی برای ارزیابی اولیه توده ­های گیاهی است به این منظور بررسی تنوع ژنتیکی و طبقه­ بندی اکوتیپ­های بابونه آزمایشی طراحی و اجرا گردید. مواد و روش ها: ۲۵ اکوتیپ ایرانی و خارجی بابونه در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی شرکت فارماپلنت آلمان مورد ارزیابی قرار گرفت. برخی از این اکوتیپ­ها از مناطق طبیعی رشد آن­ها جمع آوری شد و برخی نیز نمونه­های زراعی بابونه بودند. به­منظور بررسی تنوع ژنتیکی آنها برخی صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و اسانس مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف اکوتیپ­ها از لحاظ تمام صفات در سطح احتمال ۱% معنی­ دار بوده و تنوع ژنتیکی زیادی را بین اکوتیپ­ ها نشان داد. نتایج همبستگی­های فنوتیپی صفات مورد بررسی نشان داد که صفات درصد اسانس، قطر گل، تعداد گل و وزن اندام هوایی از جمله صفات مهم و تاثیرگذار بر عملکرد اسانس بودند. بیشترین میزان وزن تر و خشک اندام هوایی، قطر گل و عملکرد اسانس را سه اکوتیپ اسلواکی، ایذه (۲) و لهستان به خود اختصاص دادند، ولی بیشترین درصد اسانس را اکوتیپ ایذه (۱) و دره شهر دارا بودند. با توجه به نتایج تجزیه به عامل­ها، سه عامل انتخاب شدند که ۸۵/۷۹درصد از تغییرات را توجیه کردند. عامل اول که بیشترین درصد تغییرات داده­ ها را توجیه کرد، که پس از ترسیم بای پلات بر اساس دو مولفه، اکوتیپ­های ایذه (۲) و لهستان به­عنوان اکوتیپ­های برتر شناسایی شدند. تجزیه خوشه­ای هم اکوتیپ ­های مورد نظر را در چهار گروه طبقه ­بندی کرد که در تمایز اکوتیپ­ ها بر اساس صفات مورد نظر به­ صورت مطلوب عمل کرد و پراکنش اکوتیپ­ ها بر اساس نمودار بای­ پلات را تایید کرد. نتیجه­ گیری: نتایج نشان داد که صفات درصد اسانس، قطر گل، تعداد گل و وزن اندام هوایی از جمله صفات مهم و تاثیرگذار بر عملکرد اسانس بودند. با توجه به اینکه تنوع برای این صفات در بین اکوتیپ­ های مورد بررسی مشاهده شد، بنابراین غربالگری به­ منظور افزایش این صفات می­ تواند باعث افزایش عملکرد شود. بیشترین میزان وزن­تر و خشک اندام هوایی، قطر گل و عملکرد اسانس را سه اکوتیپ اسلواکی، ایذه (۲) و لهستان به خود اختصاص دادند ولی بیشترین درصد اسانس را اکوتیپ ایذه (۱) و دره شهر دارا بودند.

کلیدواژه ها:

Keywords: Cluster analysis ، Genetic diversity ، Principal component analysis ، Yield and percentage of essential oil ، تنوع ژنتیکی ، تجزیه خوشه ای ، تجزیه به مولفه های اصلی ، عملکرد و درصد اسانس