تاثیر بلاغت در آیات موهم جسمانیت خداوند از نگاه مفسران تاویلی و ظاهرگرا

تفسیر درست آیات قرآن به ویژه آیات دارای معانی متشابه، متوقف بر به کارگیری فنون و دانش های گوناگونی است که در این میان توجه به بلاغت همواره مدنظر مفسران است. حال سوال اساسی آن است که تفاوت دو رویکرد تاویلی و ظاهرگرایی در نقش دهی به دانش بلاغت و فنون آن در فهم مراد خداوند به ویژه در آیات موهم جسمانیت چیست و تحلیل آن کدام است؟ رهیافت این پژوهش که بر پایه مطالعات کتابخانه ای، به توصیف و تحلیل رویکرد مفسران در آیات موهم تجسیم و حرکت پرداخته، این است که در تبیین این دسته از آیات، مفسران تاویلی و ظاهرگرا به دو گونه عمل نموده و هریک در جهت تبیین و توجیه دیدگاه خود در تفسیر آیات، به ویژه آیات موهم جسمانیت، به بلاغت و به ویژه مجاز نقش سپاری کرده اند و در ادامه، توجه یا بی توجهی به فن مجاز به عنوان رکنی از اصول و قواعد بلاغی، منتهی به دو رویکرد تاویلی و ظاهرگرایی در تفسیر آیات شده است. دیگر آن که تعدد نظریات ادبی مفسران موافق تاویل، ناشی از برداشت متفاوت تفسیری آنان از این آیات نیست؛ بلکه تنوع اصول و قواعد بلاغی حاصل از آراء ادبی مفسران، یکی از مباحثی است که برای دوری از جسمانیت خداوند به آن استدلال شده است.

کلیدواژه ها:

بلاغت ، مجاز ، آیات موهم جسمانیت خدا ، مفسران ظاهرگرا ، مفسران تاویل گرا