بررسی تغییرات خود همبستگی فضایی درون دهه ای پرفشار جنب حاره بر روی ایران طی سال های ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۸

هدف از این پژوهش بررسی تغییرات خود همبستگی فضایی پرفشار جنب حاره بر روی ایران می­باشد. ابتدا داده­های روزانه ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال طی سال­های ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۸ از پایگاه داده (ECMWF) با تفکیک ۲۵/۰ در ۲۵/۰ درجه استخراج گردید. سپس به چهار دوره ده ساله تقسیم شد. برای بررسی تغییرات خودهمبستگی فضایی از شاخص­های موران جهانی، موران محلی و گتیس – ارد جی و بیضی استاندارد جهت نمایش انحراف پراکندگی نقاط استفاده گردید. نتایج نشان داد براساس شاخص موران جهانی تغییرات پرفشار جنب حاره بر روی ایران حالت خوشه­ای بالایی دارد. این شاخص مشخص کرد که در تمامی دوره­ها بر روی نوار شمالی، شمال­غربی و شمال­شرقی لکه سرد وجود داشته و لکه­های داغ بر روی غرب، جنوب­غربی و نواحی از جنوب و مرکز کشور وجود دارد. در دوره دوم و سوم توزیع الگوی بیضی استاندارد حالت دایره­ای داشته، اما در دوره اول حالت کشده و این حالت در دوره چهارم به حداکثر خود رسیده و حالت شمال غربی – جنوب شرقی پیدا کرده است که بیانگر گسترش بیشتر پرفشار جنب حاره بر روی نواحی غربی و روند افزایشی رو به شمال و عدم گسترش این سامانه بر روی نواحی شرقی ایران می­باشد. تغییرات لکه­های سرد بر روی ایران روند افزایشی داشته، به­خصوص در دوره چهارم در نواحی شرقی کشور به اوج خود رسیده که حاکی از تغییر وضیعت مکانی لکه­های داغ بر روی ایران و گسترش آن به نواحی غرب و شمال در مقایسه با سایر دوره می­باشد.

کلیدواژه ها:

ایران ، پرفشار جنب حاره ، خودهمبستگی ، شاخص موران جهانی و محلی ، شاخص لکه داغ