سودمندی درجه تمرکز بازار در پیش بینی بازده سهام گروه های صنعتی بورس اوراق بهادار تهران

بازارهای محصول در برگیرنده سه عنصر عملکرد، رفتار و ساختار می باشند که بسته به ماهیت و نحوه ارتباط این عناصر با یکدیگر، شکل و نوع و سازمان بازار مشخص می شود. تمرکز بازار یکی از خصوصیات ساختاری بازار است که نقش مهمی در ماهیت قیمت گذاری و درجه رقابت یا انحصار موجود در یک بازار یا صنعت را ایفا می کند. بر این اساس، هدف اصلی این مقاله بررسی نقش متغیر در جهت مرکز بازار در پیش بینی بازده سهام و ارایه الگویی برای بیان این رابطه می باشد. داده های پژوهشی الگوی تحقیق متشکل از متغیرهای مستقل شاخص تمرکز صنعتی هرفیندال، اندازه صنعت (ارزش بازار سهام)، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام، اهرم مالی و بتای پرتفوی صنعت و هم چنین بازده سهام سال آتی به عنوان متغیر وابسته می باشند. قلمرو زمانی تحقیق از سال 1381 تا 1387 می باشد. با توجه به این که شاخص تمرکز بازار متغیری صنعتی می باشد، لذا همه متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق در سطح صنعت تبیین و محاسبه شده اند. به این منظور بعد از بررسی  گروه های صنعتی بورس اوراق بهادار تهران و احراز شرایط، 31 گروه فرعی فعال صنعتی به عنوان پرتفوی در نظر گرفته و آزمون های آماری لازم صورت پذیرفت. نظر به این که متغیرهای معرفی شده در این مطالعه از یک سو در میان 31 صنعت مختلف بورس و از سوی دیگر در دوره زمانی 7 ساله انتخاب می شوند، لذا راه حل پیشنهاد شده در چنین مواردی تلفیق داده های میان گروهی و سری های زمانی با یکدیگر و برآورد الگوی مورد نظر براساس مجموعه جدید تشکیل شده است. با این وصف، به منظور بررسی صحت فرضیه های تحقیق، از رهیافت اقتصادسنجی اثرات ثابت پانل دیتا (با وزن دهی به مقاطع صنعت) و به روش حداقل مربعات استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین (GLS) تعمیم یافته متغیرهای مستقل درجه تمرکز صنعتی و اندازه صنعت با بازده سهام آتی رابطه معنی داری وجود دارد. بین متغیرهای نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، اهرم مالی و بتای صنعت با بازده سهام رابطه معن یداری مشاهده نشد. هم چنین مدل تحقیق قادر است 48 درصد رفتار بازده سهام سال آتی را توضیح دهد. 

کلیدواژه ها:

شاخص تمرکز صنعتی هرفیندال هیرشمن ، ساختار بازار محصول ، بازده سهام ، اندازه صنعت ، پانل دیتا