فرش زمینه سفید فارس با نقوش ایزد زامیاد و تیشتر یا خضر و الیاس نبی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 36

فایل این مقاله در 32 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ADYAN-11-21_006

تاریخ نمایه سازی: 10 آبان 1402

چکیده مقاله:

فرش های «عرب جنی» فارس با توجه به رنگ زمینه، به دو دسته اصلی سفید و آبی تقسیم می شوند. این نمونه فرش حاوی نقوش متنوع و متعدد از جانداران، گیاهان و موجوداتی است که «اجنه» خوانده می شوند. خصلت اصلی فرش عرب جنی، فقدان نقشه از پیش تعیین شده/ ذهنی بافی است. ایزدبانوی ناهید/ آب تنها نقش مشترک در تمام نمونه ها است. نقش «پادشاه اجنه/ صخرجنی» نیز مختص به فرش های زمینه آبی (تیره و روشن) است. اما فرش های زمینه سفید خصلت ها و نقوش دیگری دارند؛ زیرا علاوه بر تکثر و تعدد نقش ایزدبانوی ناهید نسبت به همتای آبی اش، بانویی با دامن قهوه ای به همراه دانه های رنگین و بالاتنه آبی، حوالی ایزدبانوی ناهید ایستاده که ایزدبانوی اشتاد و یاریگر ایزد تشتر است. شناسایی مرد/ مردان سبز و آبی پوش به عنوان همراهان ایزدبانوی اشتاد از ضروریات پژوهش است. با توجه به متون دینی زرتشتیان، مرد/ مردان ایزدان زامیاد و تیشترند که در ادوار اسلامی ایران به خضر و الیاس نبی تبدیل شده اند. گاه فقدان مرد/ مردان سبز و آبی پوش، با نقوش نمادین تیشتر/ الیاس و زامیاد/ خضر به صورت رود روان و گیاهان در مرکز فرش جایگزین شده است. فرش «عرب جنی» سفید در زمره فرش های نجومی است که گاه شماری و زمان گاهنبارهای آفرینش زمین و گیاه را یادآوری می کند. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتاب خانه ای، با رویکرد مقایسه ای و توصیفی تحلیلی است.

نویسندگان

آزاده پشوتنی زاده

استادیار پژوهشی گروه هنرهای سنتی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • اوستا (۱۳۸۲). ترجمه: ابراهیم پورداود، تهران: نگاه ...
  • آموزگار، ژاله (۱۳۸۰). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت ...
  • ابن اثیر (۱۳۸۵/۱۹۶۵). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر، ج۱ ...
  • ابن حوقل، ابوالقاسم محمد (۱۳۴۵). صوره الارض، ترجمه: جعفر شعار، ...
  • ابن ندیم (۱۳۴۶). الفهرست، ترجمه: محمدرضا تجدد، تهران: دنیای کتاب ...
  • اشپولر، برتولد (۱۳۸۴). جهان اسلام، ترجمه: قمر آریان، تهران: امیرکبیر، ...
  • اصطخری، ابو اسحاق ابراهیم بن محمد الفارسی (۱۳۷۳). ممالک و ...
  • اقتداری، احمد (۱۳۵۴). دیار شهریاران، تهران: انجمن آثار ملی ...
  • الهامی، داود (۱۳۷۷). «تاریخ صابئان ۴»، در: کلام اسلامی، س۷، ...
  • الیاده، میرچا (۱۳۷۲). رساله در تاریخ ادیان، ترجمه: جلال ستاری، ...
  • بابایی فلاح، هادی؛ سامانیان، صمد (۱۳۹۲). «تبیین جایگاه حضرت خضر ...
  • البلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی (۱۳۳۷). فتوح البلدان، تهران: نقره، ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۶۹). بندهش، تهران: توس ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۷۵). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه ...
  • بهداروند، محمدمهدی (۱۳۸۰). خضر نبی، قم: لاهیجی، چاپ اول ...
  • بیرونی، ابوریحان (۱۳۷۷). آثار الباقیه، ترجمه: اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر ...
  • بیرونی، ابوریحان (۱۳۸۶). آثار الباقیه عن قرون الخالیه، ترجمه و ...
  • پرهام، سیروس (۱۳۷۱). دست بافته های عشایری و روستایی فارس، ...
  • پرهام، سیروس (۱۳۸۳). «راز و رمز طرح های عرب جنی» ...
  • پریشانی، زیبا؛ شیربچه، مسعود (۱۳۸۸). بن مایه ها و عناصر ...
  • پشوتنی زاده، آزاده (۱۳۹۴). «گاه های آفرینشی در برخی از ...
  • پشوتنی زاده، آزاده (۱۳۹۶). «بازنمایی وظایف الوهی ناهید به روایت ...
  • پشوتنی زاده، آزاده (۱۳۹۷). «نقش پادشاه و ملکه جنیان در ...
  • پشوتنی زاده، آزاده (۱۳۹۸). «پیرمرد غیب گو در گونه ای ...
  • پشوتنی زاده، آزاده (۱۳۹۹). «بررسی تحلیلی بخش فرش عرب جنی ...
  • پشوتنی زاده، آزاده (۱۳۹۹). «واکاوی نمادهای دو جشن بزرگ زرتشتیان ...
  • پشوتنی زاده، آزاده (۱۴۰۰). «ویژگی های زنانه داستان های جادویی ...
  • پشوتنی زاده، آزاده؛ شریفیان، فریبا (۱۳۹۹). «مقایسه تطبیقی مثل های ...
  • پشوتنی زاده، آزاده؛ نرسیسانس، امیلیا (۱۳۹۹). «سفید و سبز، به ...
  • پطروشفسکی، ایلیا پالویچ (۱۳۷۰). اسلام در ایران، ترجمه: کریم کشاورز، ...
  • پورداوود، ابراهیم (۱۳۷۷). یشت ها، تهران: اساطیر ...
  • تقویم زرتشتیان (۱۴۰۰). تهران: چاپ خانه راستی ...
  • جباره ناصرو، عظیم (۱۳۹۵ الف). «بررسی تحلیلی آغاز و پایان ...
  • جباره ناصرو، عظیم (۱۳۹۵ ب). «بررسی تحلیلی روایتی نقالی از ...
  • جعفری دهقی، محمود (۱۳۹۵). «آب کرداری و جشن آب ها ...
  • دادور، ابوالقاسم؛ رسولی، اعظم (۱۳۸۹). «تحلیلی چند بر قالیچه های ...
  • دهخدا، علی اکبر (۱۳۴۲). لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران، چاپ ...
  • ذوالفقاری، حسن (۱۳۹۵). باورهای عامیانه مردم ایران، با همکاری: علی ...
  • زرین کوب، عبدالحسین (۱۳۶۹). در جست وجوی تصوف در ایران، ...
  • ستاری، رضا؛ حقیقی، مرضیه (۱۳۹۱). «بررسی کارکردهای «لال شیش» در ...
  • سروشیان، جمشید (۱۳۳۵). فرهنگ بهدینان، تهران: دانشگاه تهران ...
  • شاهرخ، شاهرخ؛ رایتر، راشنا (۱۳۸۱). خاطرات ارباب کیخسرو شاهرخ، ترجمه: ...
  • شریفی، گلفام (۱۳۸۹). «خضر (ع) در باورهای ساکنان منطقه خلیج ...
  • شیرالی، عادل (۱۳۸۶). «پارسایی در حاشیه رود: گذری بر آیین ...
  • صدیقی، غلام حسین (۱۳۷۲). جنبش های دینی ایران در قرن ...
  • طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۵۲). تفسیر مجمع البیان، ترجمه و ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۳۵۲). تاریخ طبری: تاریخ الرسل والملوک، ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۳۷۵). تاریخ طبری، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، ...
  • غضنفری، کلثوم (۱۳۹۴). «زردشت و ابراهیم در منابع اسلامی»، در: ...
  • فرهمند، آرمیتا (۱۳۹۶). «بررسی نقش عوامل اجتماعی در نابودی گویش ...
  • قدردان، مهرداد؛ زرشناس، زهره؛ ظاهری عبدوند، آمنه (۱۴۰۰). «بزرگ داشت ...
  • کاظم زاده، پروین (۱۳۹۲). «تحلیلی بر دلایل شکل گیری اعتقاد ...
  • کیا، خجسته (۱۳۷۵). قهرمانان بادپا، تهران: نشر مرکز ...
  • محمود بن عثمان (۱۳۵۸). فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه (به ...
  • مختاریان، بهار (۲/۲/۱۴۰۱). «جشن تیرگان»، پرونده انسان شناسی و فرهنگ: ...
  • مزداپور، کتایون (۱۳۷۴). واژه نامه گویش بهدینان شهر یزد، تهران: ...
  • مسعودی، علی بن الحسین (۱۳۵۶). مروج الذهب و معادن الجواهر، ...
  • مصاحب، غلام حسین (۱۳۸۱). دائره المعارف فارسی، تهران: امیرکبیر، چاپ ...
  • منتظری، سید سعیدرضا (۱۳۹۵). «توصیف علمی ایجاد باران در متون ...
  • میرشکرایی، محمد (۱۳۸۲). «خضر در باورهای عامه»، در: کتاب ماه ...
  • نیشابوری (سورآبادی)، ابوبکر عتیق (۱۳۴۷). قصص قرآن مجید، تهران: دانشگاه ...
  • هیربد، شهریار (۱۳۹۳). خاطرات رستم شاپور مهر: آوای سرو چم، ...
  • یاحقی، محمدجعفر (۱۳۸۶). فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ...
  • یاقوت حموی، شهاب الدین ابوعبدالله (۱۳۸۳). معجم البلدان، ترجمه: علی ...
  • Trybiarz, Abel (۲۰۱۷). A Buenos Aires Collection: Rugs and Art ...
  • نمایش کامل مراجع