دانش بومی و سنتی خوراک: درآمدی بر نشانه شناسی غذا و آداب مربوط به آن از منظر دین

امروزه بحث خوراک، مشخصات و کارکردهای آن در قلمرو فرامادی، امری غریب و خالی از پشتوانه علمی قلمداد شده؛ به گونه­ای که در دیدگاه بسیاری از مردم، حوزه خوردنی­ها در مسئله حلال و حرام و تاثیراتی که بر جسم و سلامتی انسان می­گذارد خلاصه شده است. به اعتقاد برخی، ورود دین در حوزه خوراک، فعالیتی غیر علمی و خرافی پنداشته می­شود؛ در حالی که از منظر دین، یکی از وظایف عمده صاحبان رسالت الهی، تمرکز بر خوراک به عنوان یکی از واسطه­های حل بسیاری از مسائل فرهنگی و اجتماعی است. آنچه در فرهنگ تغذیه دینی نقش برجسته­ای دارد و در نقطه کانونی این پژوهش نیز قرار می­گیرد، توجه اسلام به خوراک، به مثابه یک نظام نشانه­ای و نمادین در روابط انسان­ها با یکدیگر و با خداوند است. در این پژوهش، تلاش شده است با الهام از چارچوب نظری تفسیرگرایی و نشانه شناختی، و بررسی عمیق در آموزه­های دینی و با کمک ابزار مصاحبه،نقش­های نمادین غذا و هم­سفرگی را در ساختار فرهنگ تغذیه اسلامی مردم بخش لاله­زار از توابع شهرستان بردسیر (استان کرمان)شناسایی کنیم و نشان دهیم که مفاهیمی را که اسلام با توجه به نقش های نمادین غذا به جامعه القا نموده، آرمانی کاملا نظری نیست؛ بلکه غذا و سفره غذا یکی از بهترین زمینه­های انتقال مفاهیم دینی در فرهنگ اسلامی محسوب شده و خداوند و بزرگان دین اسلام با استفاده از این قدرت نمادین غذا، عمیق­ترین مفاهیم انسانی و دینی را در ابعادی به کوچکی یک سفره غذا به مخاطبان خود منتقل نموده­اند؛ مفاهیمی چون تواضع، قناعت، پیوند اجتماعی، روابط اجتماعی، برابری اجتماعی، و یکسانی طبقاتی.

کلیدواژه ها:

سفره غذا ، فرهنگ تغذیه اسلامی ، نقش های اجتماعی غذا ، نشانه شناسی غذا